Co warto wiedzieć o antykoncepcji hormonalnej?

Pigułka antykoncepcyjna to bez wątpienia jedno z najważniejszych osiągnięć medycyny XX wieku. Nigdy wcześniej ludzie nie mieli tak precyzyjnego wpływu na to, czy będą mieć dzieci, czy nie. Oczywiście, pierwsza pigułka i tabletki dostępne obecnie różnią się od siebie. Te nowoczesne cechuje mniejsza liczba skutków ubocznych i możliwość dopasowania składu pigułki. Na rynku są też inne formy hormonów, takie jak krążki dopochwowe, wkładki domaciczne czy implant antykoncepcyjny. Przyjrzymy się im wszystkim po kolei - najpierw jednak wyjaśnijmy sobie, jak w zasadzie działają te środki.

Jak działa hormonalna antykoncepcja?

Hormony zawarte w środku antykoncepcyjnym działają na oś podwzgórze-przysadka-jajnik i hamują owulację. Nie dochodzi więc do uwolnienia komórki jajowej, a zatem nie może dojść do zapłodnienia. To jest główne działanie antykoncepcyjne - a ponadto hormony oddziałują na macicę i jajowody, zmniejszając ryzyko zapłodnienia.

Warto pamiętać, że osoba, która używa hormonalnych środków antykoncepcyjnych, nie ma klasycznego cyklu miesięcznego. Krwawienie, które się pojawia, nie jest miesiączką - fachowo nazywamy je krwawieniem z odstawienia. 

Tabletki antykoncepcyjne

Najpopularniejsza forma antykoncepcji hormonalnej ze względu na łatwość jej stosowania - po prostu codziennie trzeba przyjąć tabletkę (o podobnej porze)..

Obecnie na rynku istnieje wiele rodzajów tabletek: niektóre z nich bierze się 21 dni, po czym robi się 7 dni przerwy. Inne bierze się cały miesiąc - w takim wypadku część tabletek nie zawiera hormonów. Powoduje to, że łatwiej budujemy nawyk przyjmowania tabletki każdego dnia. Niektóre preparaty stosuje się 24 dni z 4 dniami przerwy.

Tabletki mają bardzo wysoką skuteczność, sięgającą 99% - o ile oczywiście przyjmujemy je poprawnie i regularnie.

Plusy:

- łatwość stosowania,

- koszty rozłożone równomiernie co miesiąc,

- możliwość dopasowania preparatu do indywidualnych potrzeb,

-możliwość delikatnej regulacji daty krwawienia z odstawienia.

Minusy:

- konieczność pamiętania o przyjęciu tabletki każdego dnia,

- możliwe interakcje z jedzeniem - np. siemieniem lnianym,

- jeśli wystąpi biegunka, wymioty - tabletki mogą być nieskuteczne,

- nie są zalecane dla osób z wysokim ryzykiem zakrzepicy,

- nie są zalecane dla osób palących.

Krążek dopochwowy

Krążek dopochwowy umieszcza się raz w miesiącu w pochwie. Wydziela on tam hormony, które mają działanie antykoncepcyjne.

Plusy:

- łatwość stosowania - sama zakładasz krążek w domu,

- zmiana krążka tylko raz w miesiącu - poza tym nie musisz o tym pamiętać,

- krążek działa miejscowo, tak więc potrzebna jest mniejsza dawka hormonów, niż w tabletkach,

- wiesz, kiedy wystąpi krwawienie z odstawienia.

Minusy:

- cena wyższa, niż tabletek,

- aplikacja krążka może sprawiać problem,

- krążek może powodować częstsze występowanie infekcji intymnych,

- odradzany osobom z wysokim ryzykiem zakrzepicy.

Hormonalna wkładka domaciczna (tzw. spirala)

Działa podobnie jak krążek - tj. miejscowo wydziela hormony, zapobiegające ciąży. Jest zawsze zakładana u ginekologa i działa 3-5 lat (w zależności od konkretnego preparatu), co czyni z niej jedną z wygodniejszych opcji antykoncepcyjnych.

Plusy:

- działa długo i nie musisz o niej pamiętać,

- mniejsza dawka hormonów, działających miejscowo,

Minusy:

- konieczność jednego większego wydatku,

- nie jest zalecana dla osób z nawracającymi infekcjami intymnymi,

- odradzana osobom z wysokim ryzykiem zakrzepicy,

- w trakcie stosowania nie da się przewidzieć, zaplanować krwawień ani plamień.

Implant antykoncepcyjny

To najnowsza z hormonalnych metod antykoncepcji. Hormony umieszczone są w pręciku wielkości zapałki, który wszczepia się pod skórę na ramieniu. Implant może pozostać w skórze przez 3 lata i w tym czasie wykazuje działanie antykoncepcyjne.

Plusy:

- działa lata i nie musisz o nim pamiętać,

- w odróżnieniu od dwóch poprzednich metod, nie jest umieszczany w drogach rodnych - może to być opcja dla osób z tendencją do infekcji,

- założenie implantu to niewielki zabieg w znieczuleniu miejscowym,

Minusy:

- konieczność jednego większego wydatku,

- nie da się zaplanować ani przewidzieć krwawień ani plamień.

Interakcje wszystkich preparatów hormonalnych

Do tej pory wspomnieliśmy tylko o jednej interakcji tabletek antykoncepcyjnych z przyjmowanym pokarmem. Miała ona charakter miejscowy - to znaczy, siemię lniane może zaburzać wchłanianie tabletki i przez to osłabić jej skuteczność. Interakcje lekowe zachodzą jednak najczęściej w wątrobie, gdzie wszystkie leki są metabolizowane (‘przerabiane’). Dlatego zawsze przed wzięciem jakiegokolwiek leku upewnij się czy nie ma on interakcji z Twoją metodą antykoncepcji. Do popularniejszych preparatów, które mogą zakłócić działanie antykoncepcji i spowodować nieplanowaną ciążę, należą:

- witamina C w dużych dawkach (od 1000 mg/dziennie),

- preparaty dziurawca (często reklamowanego jako środek "na depresję, na lepszy humor"),

- leki przeciwgrzybicze,

- antybiotyki,

- niektóre leki ‘na zgagę’.

To nie jest jednak cała lista - istnieje o wiele więcej tych leków. Zawsze informuj lekarza, jakie leki aktualnie przyjmujesz i jakie zamierzasz przyjmować.

‍

‍

‍

‍